Notice: Function _load_textdomain_just_in_time was called incorrectly. Translation loading for the astra-sites domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /var/www/html/wp-includes/functions.php on line 6121

Notice: Function _load_textdomain_just_in_time was called incorrectly. Translation loading for the ht-slider domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /var/www/html/wp-includes/functions.php on line 6121
บทความ วิดีทัศน์ – The database of ancient manuscripts of ethnic groups in central Thailand

บทความ วีดิทัศน์

การทำความสะอาด

การทำทะเบียน

การซ่อมแซมและจัดเก็บ

Close-up of hands holding DSLR camera at a workspace with laptop and smartphone.

การทำสำเนาดิจิทัล

ขั้นตอนอนุรักษ์เอกสารโบราณ

การทำความสะอาด

คัมภีร์ใบลานที่เก็บไว้นานๆ จะมีฝุ่นและคราบสกปรกต่าง ๆ จับอยู่ตามพื้นผิวของใบลาน จะต้องทำความสะอาดก่อนเป็นอันดับแรก โดยใช้แปรงขนนุ่มปัดไปในทิศทางเดียว หากปัดกลับไปกลับมาจะทำให้ใบลานหักได้ เมื่อกำจัดฝุ่นออกจากใบลานทุกแผ่นแล้วก็จะใช้น้ำเปล่าหรือแอลกอฮอล์เช็ดอีกครั้ง วิธีเช็ดก็กระทำเช่นเดียวกับการปัดฝุ่น คือ เช็ดไปในทิศทางเดียวกันเสมอ

ขั้นตอนอนุรักษ์เอกสารโบราณ

ประเภทของเอกสารโบราณ

เอกสารโบราณสามารถจำแนกออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ ได้ดังนี้

  1. จารึก หมายถึงร่องรอยตัวอักษรโบราณที่เกิดจากการใช้วัสดุปลายแหลม เช่น เหล็กจาร เหล็กสกัด ขีดเขียนเป็นตัวอักษรให้ปรากฏบนเนื้อวัสดุต่าง ๆ เช่น หิน ไม้ โลหะ เป็นต้น
  2. คัมภีร์ใบลาน หมายถึงเอกสารที่ทำจากใบของต้นลาน ที่ผ่านกรรมวิธีในการเตรียม จารด้วยเหล็กจารให้เป็นร่องตัวอักษร มี 2 ขนาดคือใบลานสั้นและใบลานยาว
  3. สมุดไทยและอื่น ๆ คือเอกสารโบราณที่ทำจากเปลือกไม้ชนิดต่าง ๆ

ขั้นตอนอนุรักษ์เอกสารโบราณ

การทำทะเบียน

การทำทะเบียนเป็นขั้นตอนบันทึกรายละเอียดของคัมภีร์ใบลานแต่ละผูกลงในแบบบันทึกที่ได้ออกแบบไว้ รายละเอียดหลัก ๆ ที่ต้องบันทึก เช่น รหัสของเอกสาร แหล่งที่พบเอกสาร สภาพเบื้องต้น หมวดและหมู่เอกสาร ชื่อเรื่อง ศักราช คำประพันธ์ อักษรและภาษาที่ใช้บันทึก เส้นตัวอักษร จำนวนหน้า จำนวนบรรทัดต่อหน้า ขนาดของเอกสาร ชื่อผู้บันทึก และวันเดือนปีที่บันทึกข้อมูล

ขั้นตอนอนุรักษ์เอกสารโบราณ

การซ่อมแซมและการจัดเก็บ

คัมภีร์ใบลานที่ผ่านการทำสำเนาดิจิทัลแล้วจะถูกนำมาร้อยสายสนองให้อยู่ในสภาพเดิม หากสายสนองเก่ามากก็จะมีการเปลี่ยนให้ใหม่ หรือหากพบว่าใบลานชำรุดเสียหายเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น มีรอยฉีก ก็จะทำการซ่อมแซมก่อน จากนั้นจึงห่อคัมภีร์ใบลานด้วยผ้าขาวดิบหรือผ้าที่ปลอดสารเคมีทีละผูกหรือทีละชุด เพื่อป้องกันฝุ่นและแมลง เมื่อห่อเสร็จแล้วจึงผูกป้ายที่ระบุรหัสและชื่อเอกสารเพื่อความสะดวกในการค้นหาในภายหลัง

ขั้นตอนอนุรักษ์เอกสารโบราณ

การทำสำเนาดิจิทัล

เมื่อทำทะเบียนคัมภีร์ใบลานแต่ละผูกเรียบร้อยแล้ว ขั้นต่อไปเป็นการนำคัมภีร์ใบลานไปถ่ายภาพด้วยกล้องถ่ายรูปดิจิทัลที่ตั้งค่าความละเอียดของภาพในระดับสูง เรียกกระบวนการนี้ว่า “การทำสำเนาดิจิทัล” การถ่ายภาพจะถ่ายป้ายที่ระบุรหัสและชื่อเอกสารก่อน จากนั้นจึงถ่ายใบลานตั้งแต่หน้าแรกไปจนถึงหน้าสุดท้ายของคัมภีร์แต่ละผูก โดยปกติแล้วคัมภีร์ใบลานจะมีด้ายร้อยใบลานแต่ละแผ่นให้รวมกันเป็นผูกเรียกว่า “สายสนอง” ในการทำสำเนาดิจิทัลจะต้องแก้เอาสายสนองออกก่อนเพื่อความสะดวกในการถ่ายภาพ สำหรับพื้นหลังจะใช้พื้นสีใดก็ได้ โดยมากมักใช้สีขาว สีดำ สีฟ้า หรือสีเขียว